Basisinstellingen die bijna altijd werken

Vogels zijn snel. En niets is zo frustrerend als thuiskomen en zien dat juist die ene mooie soort onscherp is. Dit zijn instellingen die onder veel verschillende omstandigheden goed werken en die ik zelf ook vaak gebruik:

• Sluitertijd: 1/2000 seconde

• ISO: Auto (met een ingestelde maximumwaarde)

• Diafragma: zo open mogelijk (en niet op auto)

• Autofocus: Continue focus, zone of tracking / bird AF

• Pre-AF / Pre-capture: aan (indien beschikbaar)

• Opnamemodus: continue (burst)

• Bestandsformaat: RAW

Kort samengevat:

Als je deze instellingen gebruikt, zit je in ongeveer 80% van de situaties gewoon goed. Je hebt hiermee een goede basis, zodat je je kunt focussen op wat echt telt: timing, gedrag en compositie.

Foto: groepje kruisbekken en sijsjes (1/2000 sec)

Waarom deze instellingen?

Sluitertijd: liever te hoog dan te laag

Een sluitertijd van 1/2000 seconde is voor veel vogels een veilige ondergrens.

Daarmee bevries je bij de meeste soorten bewegingen van de vleugels en het lichaam.

Wil je vooral kleine, snelle vogels fotograferen? Dan kan je het beste nog wat sneller gaan. Bij kolibries kan je gerust richting 1/4000s of meer.

Fotografeer je juist grotere vogels, zoals zeearenden die langs komen zweven? Dan kan je vaak iets lager zitten.

Weet je niet precies wat je tegenkomt? Hou dan gewoon 1/2000 seconde of hoger aan voor de zekerheid. Je krijgt misschien wat meer ruis in je foto’s, maar met software van tegenwoordig (Lightroom, Photoshop of Topaz DeNoise) is dat goed te corrigeren. Bewegingsonscherpte corrigeren is een ander verhaal.

ISO: laat je camera het werk doen

Ik fotografeer vogels vrijwel altijd met ISO Auto. Niet omdat ik lui ben, maar omdat vogels zich niet aan m'n tempo aanpassen. Door de ISO automatisch te laten regelen, kan ik me focussen op timing en compositie, in plaats van constant instellingen bij te stellen.

Wel belangrijk: stel een maximum ISO in. Dat kan bijvoorbeeld 3200 of 6400 zijn, afhankelijk van je camera en hoe comfortabel jij bent met ruis.

Wees niet te bang voor ruis

Een scherpe foto met wat ruis is vaak prima te redden in nabewerking. Een onscherpe foto door een te lage sluitertijd meestal niet. Hieronder zie je twee foto's. Één met veel ruis en een waarbij de ruis is gecorrigeerd met Lightroom Classic.

Foto: Bosuil gefotografeerd op ISO 12800 (foto is bewerkt in Lightroom Classic)

Diafragma: zo open mogelijk, met een reden

Bij vogelfotografie werk je vaak met lange brandpunten. Dat betekent automatisch een kleine scherptediepte. Door je diafragma zo open mogelijk te zetten (bijvoorbeeld f/5.6, f/4 of f/2.8) haal je maximaal licht binnen, hou je je ISO lager (minder ruis) én krijg je een rustigere, onscherpe achtergrond. Dat helpt enorm om je onderwerp los te laten komen van de omgeving (zie foto hieronder).

Natuurlijk zijn er situaties waarin je de achtergrond ook scherp wil hebben, bijvoorbeeld als meerdere vogels op verschillende afstanden van elkaar zitten. Dan ga je dus naar een wat hoger diafragma, bijvoorbeeld F/11 of F/16. Daardoor komt er minder licht door de lens op je sensor, en heb je een grotere scherptediepte.

Zorg dat je diafragma niet op auto staat

Wanneer het licht op je onderwerp erg fel is, kan je camera dit compenseren door het diafragma te verkleinen en zo minder licht door te laten. Het gevolg daarvan is een minder wazige achtergrond, oftewel een grotere scherptediepte. Dat is meestal niet wenselijk, dus zorg ervoor dat je het diafragma handmatig instelt.

Foto: Appelvink gefotografeerd met een open diafragma (F5.6)

Autofocus: simpel werkt vaak het best

Autofocus kan ingewikkeld lijken. En eerlijk is eerlijk: moderne camera’s bieden gigantisch veel opties waar je eenvoudig de weg in kan kwijtraken. Toch werkt een simpele aanpak vaak het best.

Bij zittende vogels gebruik ik meestal single point autofocus. Zo bepaal ik zelf waar de scherpte ligt, bij voorkeur op het oog. Bij vliegende vogels schakel ik over naar zone. Mijn camera ondersteunt helaas geen Bird AF. Maar als ik die optie had gehad, had ik hem zeker aangezet. Doorgaans staat mijn camera als ik op pad ben altijd op zone, zodat ik niks hoef aan te passen als er ineen een vogel komt overvliegen. Stilzittende vogels gunnen je vaak nog wel een momentje om de instellingen goed te zetten. Voorbijvliegende vogels komen niet altijd nog een keer langs.

Tip: geef je camera niet te veel vrijheid. Te grote focusgebieden pakken al snel een tak, rietstengel of de achtergrond in plaats van een vogel.

Instellingen voor specifieke situaties

Vogels in vlucht

• Sluitertijd: 1/2000s of sneller

• ISO: Auto

• Diafragma: volledig open

• Autofocus: Zone / Bird AF

• Burst-modus: aan
  

Stilzittende vogels in bos of weinig licht

• Sluitertijd: 1/600 of hoger

• ISO: Auto

• Diafragma: volledig open

• Autofocus: single point

• Burst-modus: uit

Praktijktips voor succesvoller vogels fotograferen

Tot slot nog een paar dingen die niets met instellingen te maken hebben, maar alles met resultaat:

• Leer geluiden van vogels. Je gaat er véél meer door zien.

• Beweeg langzaam als je in de buurt bent van een vogel

• Hou je camera altijd bij de hand, nooit in je tas

• Blijf laag en voorspelbaar

• De zon in je rug werkt vaak beter, al kan tegenlicht ook fantastische resultaten opleveren

• Geduld wint het altijd van apparatuur

Werk je met een zoomlens?

• Gebruik de focus-limiter als je die hebt

• Zoom niet altijd maximaal in, maar begin weid en zoom naar je onderwerp toe.

• Laat ruimte voor compositie en uitsnede

Tot slot

Vogels fotograferen blijft een uitdaging en dat is precies wat het zo leuk maakt: het is onvoorspelbaar. Goede instellingen en apparatuur helpen, maar begrip van gedrag, licht en timing maken uiteindelijk écht het verschil.

Zie deze blog als een startpunt, maar ga vooral naar buiten, maak (veel!) fouten en leer ervan.

In andere blogs ga ik dieper in op mijn workflow, nabewerking in Lightroom Classic en hoe ik van RAW naar eindbeeld werk.

Foto: desertastormvogel voor de kust van Madeira (1/4000 sec)